CHARAKTERYSTYKA WYCIECZKI
Miejsce wyjścia: Lądek-Zdrój, Rynek, węzeł szlaków turystycznych.
Przebieg trasy: Rynek – ul. Słodowa – ul. Krótka – most św. Jana Nepomucena – ul. Klonowa – ul. L. Zamenhofa – Droga Graniczna – Lutynia – Leśna Brama – Skalny Wąwóz, Pomnik Psa Myśliwskiego – Wrzosówka – Młyński Stok, Młyńska Góra – Zadni hora – Borówkowa.
Czas przejścia trasy w jedną stronę: ok. 2 godz. 50 min (z powrotem ok. 2 godz. 30 min)
Długość trasy: 8,2 km
Najwyższy punkt (docelowy): szczyt góry Borówkowa 900 m n.p.m.
Różnica wysokości do pokonania: 472 m
Oznakowanie trasy: znaki czerwone szlaku spacerowego – trasy wędrówkowej (okólnej) nr 1.
Dostępność trasy (trudności i bezpieczeństwo): trasa łagodna i dość długa, prowadzi drogami i leśnymi duktami, nieco strome podejście drogą przy granicy na szczyt Borówkowej.
OPIS TRASY
Z płn. – zach. naroża Rynku idziemy ul. Słodową, zaraz w lewo ul. Krótką przez most św. Jana Nepomucena i w prawo ul. Klonową. Za mostkiem na Lutym Potoku w lewo ul. L. Zamenhofa w górę do skrzyżowania z ul. Graniczną, ul. Wolności. Ze skrzyżowania skręcamy w lewo i Graniczna Droga sprowadza nas do doliny Lutego Potoku, po prawej Centrum Konferencji i Rekreacji „Geovita”. W średniowieczu postawiono tu piec do wypalania wapna, a w 1912 r. zaplecze wapiennika przebudowano na pensjonat „Lidia”. W latach 30-tych XX w. urządzono w nim ośrodek szkoleniowy dla młodzieży spod znaku Hitler-Jugend. Po 1945 r. obiekt przejęły na Dom Wczasowy „Wrocławianka” Dolnośląskie Zakłady Gazownicze we Wrocławiu. Widoczny obiekt wybudowany w latach 1986-96 staraniem całej branży górnictwa naftowego i gazownictwa, pod nazwą „Nad Potokiem” administrowany był przez Dolnośląski Okręgowy Zakład Gazownictwa. Od 2000 r. jest w Turystycznej Sieci Marzeń „Geovita”. Za mostkiem na potoku Obszarniczka, po lewej stronie przy drodze Krucyfiks Metalowy z napisem „FH 1882”. Dalej po lewej Drewniany Krzyż (wys. 3,3 m
z metalową figurą ukrzyżowanego Chrystusa umiejscowiony pod Czarnym Urwiskiem). Powyżej Drogi Granicznej, skaliste zbocze Strzybnika, a na nim stare kamieniołomy „Czarne Urwisko” z odkrywką bazaltów nefelinowych, tworzących komin wulkaniczny. W ścianie o wys. do 30 m dobrze widoczne wieloboczne tzw. Słupy Bazaltowe – struktury powstające w trakcie stygnięcia skał wulkanicznych. W kilka minut dochodzimy do pierwszych zabudowań na terenie wsi Lutynia. Po lewej stronie drogi XIX-wieczna zabudowa dawnej sołeckiej zagrody obronnej, po prawej, zaraz za Lutym Potokiem, w lesie zwracają uwagę betonowe elementy ruin dawnej zabudowy kopalni ołowiu „Nowy Filip”. Wchodzimy na teren Lutyni. Na rozwidleniu
w centrum wsi idziemy w lewo dolinką Lutego Potoku. Obok, po prawej, w budynku nr 13 pochodzącym z przełomu XIX/XX w. dawniej mieściła się wiejska szkoła katolicka, po 1945 szkoła podstawowa, po 1975 sklep i świetlica (klub) Gminnej Spółdzielni. Obecnie znajduje się tu Gospodarstwo Agroturystyczne „Lutynia 13″ i kawiarnia „Skalniak”. Idąc dalej drogą wchodzimy przez Leśną Bramę w Skalny Wąwóz, prowadzący do wsi Wrzosówka. Zaraz po lewej Pomnik Psa Myśliwskiego i miejsce do odpoczynku. Na terenie Wrzosówki, powyżej widoczna górska kaplica pw. św. Karola Boromeusza. Skręcamy w prawo w górę, droga gruntowa widokowa doprowadza nas na Młyńską Górę, do granicy państwowej i niewielkiego węzła szlaków turystycznych oraz miejsca wypoczynkowego. Stąd w lewo, w górę – drogą leśną przygraniczną dochodzimy na Borówkową.
MIEJSCA
Borówkowa – 900 m n.p.m. (do 1945 r. Haidelberg, Hoher Heidelberg, Heidelberg, Querberg, Wesse Stein, Heidelkoppe) po czesku Boruvkova hora, krótko po 1945 r. Wrzesiec, Wrzosiec, Wrzosówka. Jest najwyższym granicznym szczytem północnej części Gór Złotych. Na południowym zboczu tuż pod szczytem tryska źródełko zwane popularnie Nadleśniczego, a niżej przy skrzyżowaniu leśnych dróg, w pobliżu słabo zaznaczonej Młyńskiej Góry na wys. 871 m n.p.m. na Młyńskim Stoku większe, Biała Studnia. Na płd. zboczu góry na wys. 780 m n.p.m. ma swoje źródła Luty Potok natomiast na płd. zach. zboczu na wys. 800 m n.p.m. Borówkowy Potok. Góra zbudowana jest z gnejsów z wkładkami łupków kwarcytowych, na szczycie i zboczach liczne skałki, porośnięta lasem świerkowym regla dolnego z domieszką buka, jodły oraz modrzewia. Nazwa góry pochodzi od licznie rosnących na tym terenie jagód.Borówkowa, jako najwyższy szczyt w tej okolicy położony na granicy hrabstwa kłodzkiego, już w połowie XIX w. zaczęła cieszyć się u turystów dużym zainteresowaniem, szczególnie kuracjuszy z pobliskiego Lądka-Zdroju. Dla umożliwienia turystom podziwiania wspaniałych widoków, latem 1870 r. z inicjatywy i przy wsparciu zarządu uzdrowiska w Lądku-Zdroju, postawiono na szczycie Borówkowej drewniany pomost przypominający wieżę i opatrzono go tablicami orientacyjnymi. Jednak z powodu trudnych warunków klimatycznych wieża w latach 1878-1882 uległa zniszczeniu. Kolejną wysoką na 17 m wieżę wraz z wiatą dla turystów wzniosła w 1889 r. sekcja lądeckiego Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (GGV) przy wsparciu miasta Lądek-Zdrój. Panorama z niej obejmowała znaczne obszary Przedgórza Sudeckiego z Paczkowem, Otmuchowem, Nysą i Javorníkiem, dość duży teren Śląska (aż po Górę św. Anny) i część Jesioników. Ta wieża istniała tylko 11 lat, drewno spróchniało i konstrukcja zawaliła się. Kolejną zbudowała w 1908 r. lądecka sekcja GGV przy znacznym wsparciu władz Lądka-Zdroju i czeskiego Javorníka. Była to drewniana trójkondygnacyjna konstrukcja z przestronnym tarasem widokowym na wysokości 21 m wzniesiona według planów inż. Aloisa Uttnera z Javorníka. Z powodu złego stanu technicznego spowodowanego warunkami klimatycznymi wieżę rozebrano w 1923 r. W 1927 r. postawiono wieżę triangulacyjną, obok niej po czechosłowackiej stronie w latach 1929-30 wybudowano schronisko „Schutzhaus Heidelkoppe” według projektu inż. Herberta Uttnera z Javornika przez sekcję Javornik Morawsko-Śląskiego Sudeckiego Towarzystwa Górskiego (Mahrisch-Schlesiche Sudetengebirgsverein-MSSGV). W tym drewnianym budynku pomieszczono izbę gościnną, dwie przeszklone werandy, kuchnię, gabinet i sypialnię (na poddaszu dla 10-15 osób). Z powodu złego stanu technicznego i rosnącego zadłużenia 20.08.1941 r. schronisko chwilowo zamknięto. Kiedy w 1945 r. powstały dwa „bratnie” państwa PRL i CSRS, granica rozdzieliła naród czeski i polski na prawie 50 lat i dlatego w tym czasie m.in. istniejące schronisko na Borówkowej legło w gruzach, w latach 1955-1964 resztki budowli rozebrano. Po 1945 r. góra Borówkowa porośnięta lasem, bez możliwości oglądania rozległej panoramy, była przez długie lata zapomniana. W drugiej połowie lat 80 XX w. Solidarność Polsko-Czechosłowacka, której członkowie nie mogli legalnie wyjechać za granicę, wybrała teren Borówkowej jako względnie bezpieczne miejsce spotkań. W dniu 21.08.1987 r. odbyło się tu spotkanie konspiracyjne działaczy, w którym uczestniczyli: Zbigniew Bujak, Zbigniew Janas, Mirosław Jasiński, Jacek Kuroń, Jan Lityński, Józef Pinior, Mieczysław Piotrowski – Dučin, Danuta Winiarska oraz Jiří Dienstbier (późniejszy min. spraw zagr. Czechosłowacji), Václav Havel (późniejszy prezydent Czechosłowacji i Czech) Ladislav Lis, Petr Pospíchal, Jan Šabata, Hanka Šabatová i Petr Uhl. Od 1984 r. przez „zieloną granicę” organizowano akcje wymiany informacji, zakazanej wówczas literatury itp. Tędy prowadziła jedna z tras kurierów przenoszących przez góry dokumenty, instrukcje i materiały drukarskie. Z kolei w czerwcu 1988 r. spotkało się tu ponad 20 działaczy tzw. „młodych” ugrupowań opozycyjnych. Pierwsze, już legalne spotkanie na szczycie odbyło się 30.09.1990 r. i była to jedna z trzech demonstracji w sprawie otwarcia granic. W 2004 r. władze Javornika przystąpiły do odbudowania wieży widokowej. Obecnie ma stalową konstrukcję o wys. 26,1 m obudowaną drewnianym pokryciem, do którego przylega budynek dla odwiedzających szczyt turystów.
W efekcie powstał jeden z najlepszych punktów widokowych w Sudetach, jednak żeby w pełni zaspokajał oczekiwania turystów, potrzebna jest widoczność, przynajmniej do 50 km. Uroczystość otwarcia wieży nastąpiła w 2006 r. Od tej pory na początku maja na szczycie góry Borówkowej spotykają się mieszkańcy i turyści przygranicznych miast Lądka-Zdroju i Javorníka otwierając w ten sposób sezon turystyczny.
POWRÓT
a. do Lądka-Zdroju drogą podejścia, ze szczytu Borówkowej z powrotem za znakami niebieskimi trasy kuracyjnej nr 1 przez Przeł. Lądecką – ok. 2 h (7,7 km).
b. do Lądka-Zdroju, ze szczytu Borówkowej za znakami zielonymi szlaku górskiego pieszego do Przeł. Lądeckiej (45 min) i dalej za znakami żółtego szlaku pieszego górskiego obok kamieniołomu bazaltu na Szwedzkich Szańcach do Lądka-Zdroju (Rynek) – ok. 2, 15 h (podejście – ok. 2, 45 h) – 8, 7 km.
c. do Lądka-Zdroju (Rynek), ze szczytu Borówkowa przez wieś Wrzosówka, Skalny Wąwóz z Pomnikiem Psa Myśliwskiego i wieś Lutynia za znakami czerwonymi trasy wędrówkowej nr 1 – ok. 2,30 h (podejście – ok. 2,50 h), –
8,2 km.
d. do Lądka-Zdroju (ul. Graniczna ), ze szczytu Borówkowa przez Czarne Urwisko za znakami czerwonymi trasy wędrówkowej nr 1 do żółtej trasy spacerowej nr 4 (ok.
0,35 h) i nią w lewo w dół przez Czarne Urwisko – ok. 1,45 h (podejście – ok. 2,35 h), – 6,7 km.
e. do Lądka-Zdroju (Rynek), ze szczytu Borówkowa obok Pieczary Zbójników i Jaskini Wapiennej za znakami czerwonymi trasy wędrówkowej nr 1 – ok. 2,20 h (podejście – ok. 2,40 h), – 7,2 km.
